# taz.de -- Fehim Taştekin: „Erdoğan'ın istediği bu değildi“
> Ortadoğu uzmanı gazeteci Fehim Taştekin ile Türkiye'nin „Barış Pınarı“
> operasyonu kapsamındaki planlarını, ABD'nin operasyondaki pozisyonunu ve
> bölgedeki Kürt nüfusu bekleyen tehlikeleri konuştuk.
(IMG) Bild: Operasyona katılan „Özgür Suriye Ordusu“ militanları Tel Abyad'a doğru ilerliyor
Türk Silahlı Kuvvetleri, Çarşamba akşamı Suriye'nin kuzeyinde, Suriye
Demokratik Güçleri'ne (SDG) karşı askeri bir operasyon başlattı. Özgür
Suriye Ordusu ile birlikte yürütülen ve “Barış Pınarı“ adı verilen
operasyon, sınırda bir „güvenli bölge“ kurma amacını taşıyor. Operasyonun
kapsamı, bölgede yaşayan Kürt nüfusu ve IŞİD tutsaklarının sorumluluğunun
Türkiye'ye kalması gibi konular Türkiye ve Avrupa'da tepkilere yol açtı.
Türkiye'nin bu hamlesinin arka planını ve bölgede yaratacağı sonuçları
gazeteci Fehim Taştekin ile konuştuk.
taz.gazete: „Barış Pınarı“ operasyonu ile amaçlanan nedir?
Fehim Taştekin: Türkiye burada bir tampon bölge kurmak istiyor, ancak
Erdoğan’ın kafasında oldukça geniş bir alan var. Operasyon, Türkiye-Suriye
sınırının 480 kilometrelik bir hattında gerçekleşecek. Erdoğan bu hattan
içeriye 32 kilometre boyunca uzanan bir bölge kurmak istiyor. Baas
rejiminin, 1962’de Kuzey Suriye sınırındaki Kürt varlığını zayıflatmak için
kurduğu Arap kemerinden daha sert bir girişim bu. Erdoğan’ın planı buradaki
Kürtleri tamamen bölgeden silmek.
Neden operasyona Tel Abyad ve Rasulayn arasındaki bölgeden başlandı?
Müşterek harekat merkezi bu iki bölgedeki tahkimatı yok ederek savunma
unsurlarını ortadan kaldırdı. Bir anlamda bölge mayından temizlenmiş oldu.
Öbür taraftan bunlar Kürt yerleşimin çoğunlukta olmadığı yerler. Gözlerine
kestirmelerinin nedeni özellikle Tel Abyad'ın Arap yoğunlulu olmasıdır.
Erdoğan Arap yerleşimlerinden direniş beklemediği için buraları kolay bölge
olarak görüyor.
Bu operasyon Suriye'de daha önce gerçekleştirilen operasyonlarla benzer
sonuçlar mı doğurur?
Fırat’ın doğusunda risk her açıdan daha büyük. Afrin, Kürtler açısından
izole bir yerdi, etrafı kuşatıldıktan sonra operasyon iki ayda tamamlandı.
Operasyonun yapıldığı sırada SDG, ABD ile birlikte Rakka ve Deyr ez Zor’da
IŞİD’e karşı savaş veriyordu. SDG, ABD’nin telkinlerini ve Fırat’ın
doğusundaki kazanımlarını göz önünde bulundurarak çekilme kararı almıştı.
Şimdi ise Kürtlerin Suriye’deki tüm kazanımları risk altında. Bu açıdan
daha farklı bir pozisyon alacaklar. SGD’nin Genel Komutanı Mazlum Kobani,
“Savaşı yayarız“ diyor. Bu da tabloyu çok daha ağır bir hale getiriyor.
IŞİD’e karşı savaşta 11 bin insanını kaybeden Kürtler burada Afrin benzeri
bir tavır almazlar.
Türkiye'nin tüm eleştiri ve ikazlara rağmen bu operasyonu başlatmasını neye
bağlıyorsunuz?
Türkiye Osmanlı'dan gelen demografi değiştirme geleneğini sürdürmek
istiyor. Bunu Afrin’de yaptılar. Bu tamamen sömürgeci bir yaklaşım. Pratike
uluslararası suçtur. Türkiye, Ortadoğu’daki barışı tehdit ediyor. Aynı
zamanda kendisini de riske atıyor.
Donald Trump birbiriyle çelişen açıklamalar yapmış olsa da, ABD’nin genel
anlamda operasyona izin verdiğini söylemek mümkün mü?
Aslında ABD 114 kilometre uzunluğunda, 5, 9 ya da 14 kilometre
derinliğindeki bir alanda tampon bölge yaratmak fikrinde. Türkiye’yi bu
sınırlı bölgede oyalayıp, teskin etmeyi düşünüyor. Ancak Trump'ın
Erdoğan’la tam olarak hangi çerçeveyi konuştuğunu bilemiyoruz. İlk etapta,
“Operasyona destek de engel de olmayacağız“ açıklaması yapıldı. Aslında
Erdoğan ile 2018 Aralık ayında gerçekleştirdiği telefon konuşmasında
verdiği tepkinin de tekrarıydı bu. Trump’ın tavrı, Kongre'nin genel
siyasetinin aksine esneklikler gösteriyor. Erdoğan bu yüzden Trump
üzerinden plan kuruyor. ABD lideri, tıpkı Erdoğan gibi aynı zamanda iç
siyasete de oyunuyor. Kendisine tepki gösteren Kongre’ye mesaj veriyor.
ABD askerlerinin bölgeden çekilmesi Türkiye için ne anlama geliyor?
Türkiye, ABD askerlerinin bölgeden tamamen çekilmesini değil, onların da
bulunacağı bir alanda operasyon yürütebilmeyi bekliyordu. Trump, bunu
gördüğü ve bildiği için “Ben çekiliyorum, ABD Türk askerine güvence
olmayacak, Türkler başının çaresine bakacak,“ dedi. Aslında bu caydırıcı
bir mesajdı. Erdoğan’ın istediği bu değildi. Bu mesaj, Türkiye’nin sahada
başka aktörlerle de yüz yüze gelebileceğini gösteriyor.
Rusya, İran veya Suriye gibi aktörler mi bunlar? Bu ülkelerin operasyon
karşısındaki tutumu nedir?
ABD’nin Fırat’ın doğusundaki varlığı, Şam ve müttefiklerinin orada etkili
olabilme olasılığını ortadan kaldırıyordu. Aslında Türkiye’nin, ABD’nin
planlarını bozan bir etken olarak devreye girmesi, Suriye, Rusya ve İran
açısından son derece kullanışlıdır. Ancak onların da kaygıları var.
Ne gibi kaygılar?
Suriye Demokratik Güçleri, Astana zirvesinde bir “bölünme“ projesi olarak
ele alınmıştı. Bu yaklaşım, aslında Türkiye’nin bölgede operasyon
yapabilmesi için şartlı bir yeşil ışık anlamına geliyordu. Şart,
Türkiye’nin orada kalıcı bir pozisyona kavuşmamasıydı. Bu yüzden bu
ülkeler, Türkiye’nin köşeye sıkışmasından ve ABD’den destek alamamasından
memnun olsalar da, Türkiye’nin Suriye'ye girdikten sonra çıkmamasına dair
kaygıları var. Bu durum Fırat Kalkanı operasyonundan sonra Azez-Cerablus-El
Bab üçgeninde ve Zeytin Dalı operasyonundan sonra Afrin'de yaşandı. Türkiye
buralara yerleşip bölgeyi Türkleştirmeye girişti. Yollar, camiler, okullar
yapıyorlar. Caddelerin, parkların adlarını değiştiriyorlar. PTT Şubeleri,
polis teşkilatı gibi kurumlarla hiç çıkmayacakmış gibi davranıyorlar. Öte
yandan Irak Kürdistanında da Türkiye’ye ait askeri üslerin sayısı da 24’e
ulaştı.
Kaygı uyandıran bir diğer konu da SDG kamplarında tutulan IŞİD’lilere ne
olacağı. IŞİD’e karşı kazanılan zafer tehlikede mi?
IŞİD’in saha hakimiyeti bitti gibi görünse de ideolojisi sürüyor. Bu
ideoloji, El Kaide'nin melez bir versiyonu olarak Deyr ez Zor ve Rakka'da
30 yıldır tutunuyor. Irak işgali sonrası, 2008'den itibaren burası
temizlemeye başladı. Ancak hareket 2011’de yeniden aktif oldu. Şimdi bir
kez daha aynı risk var. Öte yandan, El Hol kampında73 bin IŞİD’ci ailesi
bulunuyor. Bunların 11 bini yabancı uyruklu, tamamı kadın ve çocuklardan
oluşuyor. Roj kampında 1700 ve Ayn İsa’da da 1500 IŞİD’ci ailesi var. 12
bin erkek IŞİD savşçısı da hapishanelerde ya da özel tesislerde tutuluyor.
Bunların kamp ve cezaevilerinden kaçma durumu var. Irak’ta bu deneyim iki
kez yaşandı. Şimdi muhattap sadece Türkiye. Bunun rahatça üstlenilmesi akıl
alır gibi değil. Elbette IŞİD’cilerin tutulduğu tesislerde operasyondan
sonra neler olacağı sorusu da yanıt bekliyor.
Operasyona yönelik Avrupa’dan gelen tepkiler hakkında ne söylenebilir?
Erdoğan’ın planları arasında bir milyon mülteciye, Suriye'de
yaşayabilecekleri bir alan yaratmak var. Geriye kalanları da Rakka ve Deyr
ez Zor hattına yerleştirmek istiyor. Bu hem Kürtleri yok etme, hem de
mültecilerden kurtulma planı. Bütün bunlar insani bir çaba gibi lanse
ediliyor. Avrupa ise buna kanmıyor.
AKP’nin bu savaş hamlesi iç politika açısından nasıl okunmalı?
Sürdürülen savaşlar, tüm diktatörlerin ortak tavrıdır. İçeride durum
iktidar açısından oldukça kötü. AKP'nin gücü, kurulması olası iki yeni
parti ile kırpılacak. MHP Erdoğan’ı esir almış durumda. Bu nedenle savaş
AKP için kullanışlı. “Dış tehdit“ söylemini büyütecekler.
CHP, operasyon için hazırlanan tezkereye onay verdiği için eleştiriliyor.
Sizin fikriniz nedir?
AKP, CHP’yi kımıldayamaz hale getirdi. “Askerlerin burnu kanamasın“ diyen
CHP, askeri harekata onay verdi. HDP-CHP yakınlaşması da bu yolla bertaraf
ediliyor. Savaş, iç siyaseti yeniden dizayn etmek için elverişli bir ortam
sundu.
Bu operasyon Türkiye’deki Kürtler açısından ne sonuçlar doğurur?
Türkiye, ülkede yaşayan Kürtlere bir şey vermediği gibi, Suriye’dekilerin
de kazanımlarını yok etmek istiyor. Halklar arasına ekilen bu düşmanlık
daha da büyür. Yeni bir barış süreci imkansız hale geliyor.
10 Oct 2019
## AUTOREN
(DIR) Erk Acarer
## TAGS
(DIR) taz.gazete
(DIR) Politika
(DIR) taz.gazete
## ARTIKEL ZUM THEMA