# taz.de -- Yayınevleri zorda: „4 bin lira olan kitabın maliyeti 7 bin lira oldu“
       
       > Yaklaşık otuz yıldır kağıt ithal eden Türkiye yayıncılık sektörü, Türk
       > lirasının dolar karşısında değer kaybetmesi ile birlikte kriz yaşıyor.
       
 (IMG) Bild: Yayıncı Özcan Sapan
       
       İstanbul Kadıköy'ün en işlek caddesinde (Altıyol) bulunan Çiviyazıları
       Yayınevi, Türkiye’de yayın yapan yüzlerce yayınevinden sadece biri. Yerli
       ve yabancı araştırma, inceleme, tarih, edebiyat alanında eserler basan
       yayınevi, Türkiye’de yaşanan kağıt krizi nedeniyle kapanma riskiyle karşı
       karşıya.
       
       Yaklaşık otuz yıldır kağıt ithal eden Türkiye yayıncılık sektörü, Türk
       lirasının dolar karşısında değer kaybetmesi ile birlikte kriz yaşıyor.
       
       Sektörün döviz kurundan bu denli çok etkilenmesinin bir sebebi de Türkiye
       Selüloz ve Kağıt Fabrikaları A.Ş.'nin (SEKA) özelleştirilmiş olması. 1936
       yılında kurulan SEKA, 1998 yılında özelleştirme kapsamına alındıktan sonra
       2005 yılında kapatıldı ve kağıt üretimi durdu.
       
       Bu nedenle döviz kuru yükseldiğinde, kitapları basmak için kullanılan
       kağıdın fiyatı yükseliyor. Bazı yayınevleri çareyi kitap fiyatlarını
       arttırmakta bulurken, diğerleri de bastığı kitap sayısını düşürüyor.
       
       Yayınevinin sahibi ve genel yayın yönetmeni Özcan Sapan, 25 yıllık
       yayıncılık hayatında ilk kez böylesi zor bir dönemle karşılaştığını
       anlatıyor. Bir kitabın basılmasında, telif, kağıt, baskı gibi süreçlerin
       tümünün dolar üzerinden gerçekleştiğini söyleyen Sapan, „toplam maliyeti 4
       bin lira olan bir kitabın şimdiki maliyeti 7 bin lira oldu,“ diyor.
       
       „Satış fiyatı 20 lira olan bir kitabı bu durumda 35 lira civarında satmamız
       gerekiyor ki, bu da şu an için pek mümkün değil,“ diye ekliyor. Ülkede
       genel anlamda alım gücünün düştüğü bir dönemde kitapların da şansının
       düştüğünü söyleyen Sapan olumsuz bir tablo çiziyor.
       
       ## „Krizin şekli kasımda belli olur“
       
       Artan masraflara rağmen Sapan'a göre Türkiye’de “son derece şişmiş bir
       yayın sektörü“ var.
       
       “Başta dini kitaplar olmak üzere, akla gelebilecek her şey basılıyor“
       derken, krizin sektörde kimleri etkileyeceğine yönelik bilgiyi de
       paylaşıyor: “Sadece küçük yayınevlerinin batacağına yönelik yaygın kanının
       aksine, büyük ve orta ölçekli yayınevlerinin kapısına kilit vuracağı
       ihtimali daha yüksek. Küçükler işletmeler şimdi daha da minimalize olup,
       çok daha az sayıda kitap basacaklar.“
       
       Şu anda ayda ortalama üç kitap basan yayınevi, kağıt kriziyle bu rakamı
       ikiye ya da bire indirme kararı almış. Kitaplara bazı yayınevleri gibi
       henüz zam yapmamış. Ama kasıma kadar zaten kitap basmayacaklarını söylüyor.
       „Sadece biz değil tüm yayınevleri de aynı yöntemi uyguluyor şu anda. Herkes
       beklemede. Çünkü kasımda krizin tam resmini göreceğiz.“ Ancak daha şimdiden
       dört kişilik personelden ikisine yol verilmiş: „Bir editör ve grafikçi
       arkadaşı işten çıkarmak zorunda kaldık.“
       
       ## „Yeni yazarların şansı yok“
       
       Kapıda beliren genç bir kadın, çay getireceğini belirten işarette
       bulunuyor. Çaylar içilirken kısa bir suskunluk oluyor. Yayınevlerinin
       zaten, uzunca denilecek bir süredir, „çok tanınan yazara ve kitaba öncelik“
       verdiği biliniyor. Yeni yazarların kitaplarının basılması, yazın dünyasını
       çok sesli kılacak olsa da, “şimdi maliyet ve şartlar buna uygun“
       olmadığından, bu olanak da ortadan kalkmış görünüyor.
       
       Yan masada oturan editör, geçmiş yıllarda nasıl „kar-zarar hesabı“
       yaptıklarıyla ilgili kısa bir anekdot anlatma girişimde bulununca, Sapan
       araya giriyor, „Ama bu kriz başka, bu çok derin“ diyor ve ekliyor: “Önceki
       krizlerde de yayıncıydım ama hayatımda ilk kez bu kadar umutsuzum.“
       
       Ama çözüm yok değil; yayınevleri, krize karşı kendi aralarında dayanışmanın
       gerekli olduğunu düşünüyorlar. Fakat bunu gerçekçi bulmuyor Sapan: „Herkes
       bir araya gelir; hatta işçi sınıfı bile birleşebilir ama yayıncılar asla
       birlik olmaz. Uzun deneyimlerim ve uzun müzakereler sonucunda ediyorum bu
       lafları.“
       
       Çözümün yoluna gelince, Kültür Bakanlığı’ndan geçiyor ama Sapan, bakanlığın
       desteğini, sadece dini yapıtlar gibi belli türden kitaplara ve yayıncılara
       sunduğunu söylüyor; “Sağcılar, solcular, İslamcılar, ateistler hepsi bu
       ülkede yaşıyor. Bakanlık, hepsine eşit oranda destek vermek zorundayken,
       maalesef bunu yapmıyor.“
       
       ## „Yayınevleri stokçuluk yapıyor“
       
       Krizi okuyucuyla kitabın buluştuğu kitapevlerinde izlemek de mümkün.
       Taksim, Beşiktaş, Kadıköy’de şubeleri bulunan Mephisto Kitapevi
       yöneticilerinden biri olan Hasan Çağlar’ın kağıt kriziyle birlikte,
       “okuyucunun ayağını tümden“ keseceğine yönelik endişeleri var. Zaten,
       “uzunca bir süredir kendi okuyucularının yerini başka bir müşteri tipi“
       almaya başlamış bile.
       
       Yayınevlerinin yaşadıkları sorunu, kitaplara yüzde kırk oranında zam
       yaparak çözmeye çalışmalarını doğru bulmuyor: “Yayınevleri kitap basmıyor,
       deposundaki on liralık malı, yirmi liraya satıyor. Stokçuluk yapıyor.
       Tercihlerinde maalesef okuru düşünmüyor.“
       
       Kitap sektörünü çevreleyen sorunun en son halkası ise okuyucular.
       Kitabevinde çalan slow müzik alt katlardan, kafenin bulunduğu üst kata aynı
       oranda yayılıyor. Kitapevi mekanı müdavimi okuyuculardan, kimi bilgisayar
       ekranında gezinirken, kimisi de okuyor. İsmini vermek istemeyen
       müşterilerden biri, Türkiye’de edebiyat kültürünün iyice çorak hale
       geleceğinden endişe duyuyor. Krizle birlikte basılan kitapların niteliğinin
       iyice düşeceğini düşünüyor.
       
       9 Oct 2018
       
       ## AUTOREN
       
 (DIR) Aysel Sağır
       
       ## TAGS
       
 (DIR) taz.gazete
 (DIR) Toplum
 (DIR) Kültür
 (DIR) taz.gazete
       
       ## ARTIKEL ZUM THEMA