# taz.de -- Beyhude çaba: „Tek“ Türkiye
> „Cumhuriyet tarihi boyunca ‚Tek Türkiye‘ ideali için topluma
> giydiremedikleri ‚tek tip kıyafeti‘, cezaevindekilere giydirme denemeleri
> de başarısız olacaktır.“
(IMG) Bild: Erdoğan: „Guantanamo'da olduğu gibi bunları da tek tip elbise ile çıkaralım.“
Türkiye’de iktidarların ve hatta cemaatlerin toplumu tekleştirme çabası ne
yazık ki kadim bir refleks. İktidarların renginin değişmesi devleti tek tip
toplum hayalinden vazgeçirmemiş, bu hayal günümüzde İslami referanslarla
yeniden üretilmiştir.
Geçen hafta Ak Parti iktidarınca çıkarılan kanun hükmünde kararnameyle
birlikte 12 Eylül 1980 askeri darbe döneminin sembol uygulamalarından biri
olan “tek tip kıyafet“ dayatması tekrar hayatımıza girmiş oldu. Tek tip
kıyafet dayatmasının tutuklu ve hükümlülerin onurunu kırma ve onları
peşinen cezalandırma amacı taşıdığı açık.
Ancak bu dayatmayı Cumhuriyet tarihi boyunca resmi ideolojinin toplumu
dönüştürmek istediği “Tek Tip Türkiye“ gayesinin bir tezahürü olarak da
görebiliriz.
## Eski sistemin tahayyülleri
Kemalist Cumhuriyet’in temel sloganı şuydu: “Tek Millet, Tek Devlet, Tek
Bayrak, Tek Dil“
Anadolu’da birçok dağda, şehirlerin en merkezi yerlerinde bu slogan
yazılıydı. Kemalist sistemin gadrine uğramış İslami gruplar ise; eşitlik ve
adalet vaadiyle iktidara geldiklerinde, bu sistemi en başta eleştirmiş ama
iktidarlarının devamında ise ne yazık ki eski sistemin tahayyüllerini
yeniden üretmiştir.
Örneğin, yıllar önce, bir dönemim muktediri olan İslamcı Gülen Cemaatine
ait bir TV kanalında izlenme rekorları kıran “Tek Türkiye“ isimli bir dizi
vardı. Dizide, Kürt sorunu diye bir meselenin olmadığı, bunun bir terör
sorunu olduğu, teröristlerin de “gizli Ermeni“ veya “dönme Yahudi
oldukları“, Kürtlerin ülkeyi bölmek isteyen batılıların oyunlarına kurban
gittiği, dindar Türk öğretmenlerin ve askerlerin yoksul Kürtlere nasıl da
yol gösterdiği ve yardımlar yaptığı anlatılmaktaydı.
Dizinin dili öylesine ırkçı, çatışmayı ve kutuplaşmayı o denli arttırıcıydı
ki dizi hakkında insan hakları örgütleri suç duyurusu yapmak zorunda
kalmıştı. Her daim hoşgörüden dem vuran, bu bağlamda “dinler arası diyalog“
kavramını diline pelesenk etmiş olan Gülen Cemaati'nin televizyonunda
neredeyse bütün toplumsal gruplara yıllarca nefret söyleminde bulunuldu.
Yine 12 Eylül 1980 askeri darbesinin yarattığı sistemi değiştirme vaadiyle
iktidara gelen Ak Parti hükümeti “Tek Millet, Tek Bayrak, Tek Vatan, Tek
Devlet“ sloganını İslami bir sunumla yeninden canlandırmış ve geniş
kesimlere ezberletmiştir.
Gururla kitlelere ezberletilen ve İslamileştirilerek “Rabia“ işaretinde
somutlaşan slogana şimdi de “Tek kıyafet“ eklenmiştir.
## Tek tip kıyafet
Yapılan değişiklikle, terör suçları ve Anayasal düzene karşı işlenen
suçlarla yargılanan tutuklu ve hükümlüler duruşmaya sevk amaçlı cezaevi
dışına çıkarılmaları durumunda tek tip kıyafet giyecek. Giymeyenlere ise
çeşitli disiplin cezaları verilecek.
Bu değişiklik cezaevlerinde bulunan 50 binden fazla tutuklu ve hükümlüyü
kapsıyor. Cezaevlerinde tutuklu bulunan 150’ye yakın gazetecinin büyük
çoğunluğu ile Türkiye’nin 3. büyük partisi HDP’nin tutuklu 13 vekili de
terör ve anayasal düzene karşı suçlardan yargılandıkları için tek tip
kıyafet dayatmasıyla karşı karşıya kalacaklar.
12 Eylül’ün yarattığı hukuksal ve siyasal sistemi değiştirme hayallerini
pazarlayarak iktidara gelenler şimdi 12 Eylül sisteminin bile vazgeçmek
zorunda kaldığı yöntemleri kullanıyor.
12 Eylül 1980 askeri darbesinin ilk icraatlarından biri de tutuklu ve
hükümlülere tek tip kıyafet dayatması olmuştu. Yıllarca süren direniş,
açlık grevleri ve duruşmalara iç çamaşırı ile çıkma eylemleriyle büyümüş ve
nihayetinde tam 9 yıl sonra, 1989 yılında Danıştay kararı ile bu zulüm
ortadan kaldırılmıştı.
Şimdi ise başta sözleri ve yazıları nedeniyle suçlanan gazeteci, yazar ve
siyasetçiler olmak üzere binlerce tutukluya aynı zulüm tekrar uygulanmak
isteniyor. 12 Eylül’ün darbecilerinin hayallerine sivil hükümet sahip
çıkıyor. İnsanlık onuru, masumiyet karinesi yok sayılıyor ancak Cumhuriyet
tarihi boyunca “Tek Türkiye“ ideali için topluma giydiremedikleri “tek tip
kıyafeti“, cezaevindekilere giydirme denemeleri de başarısız olacaktır.
## Dayatmaya karşı dayanışma
Çünkü Türkiye’de bastırılmaya çalışan tüm kesimler taleplerinden hiçbir
zaman vazgeçmediler ve farklılıklarını, kimliklerini korudular. Bundan
çeyrek yüzyıl öncesine kadar varlığı inkar edilen Kürtler, kimliklerini
kabul ettirdiler. Hakeza Sünnileştirmeye çalışılan Aleviler taleplerinden
vazgeçmediler. Benzer şekilde erkek egemenliğine karşı Kadın hareketi
önemli yasal ve sosyal kazanımlar elde etti.
12 Eylül’de tek tip kıyafet dayatmasında tutukluların güçlü direnişleri ve
dışarıdaki aydınların, gazetecilerin dayanışması karşısında iktidar bu
dayatmadan vazgeçmek zorunda kaldı. Şimdi de HDP Genel Başkanı Selahattin
Demirtaş veya gazeteci Deniz Yücel gibi gibi birçok tutuklu bu kıyafeti
giymeyeceğini açıkladı.
Dışarıda, bu dayatmaya karşı tutuklularla dayanışacak milyonlarca vicdan
var. Bunun yanı sıra, 12 Eylül’den farklı olarak, bugün Türkiye AİHM
kararlarına uymayı taahhüt etmiş bir devlettir. Bu dayatma da AİHM
içtihatlarına aykırıdır. Bu koşullarda tek tip kıyafetin ne yasal ne de
pratik açıdan uygulanabilirliği yoktur.
6 Jan 2018
## AUTOREN
(DIR) Veysel Ok
## TAGS
(DIR) taz.gazete
(DIR) Köşe yazısı
(DIR) taz.gazete
## ARTIKEL ZUM THEMA