taz.de

# taz.de -- Gamze Hoca ve Madır Öktiş ile söyleşi: Cinsiyet sabotörleri

> Gamze Hoca ve Madır Öktiş ile cinsiyet sabotajı ve Türkiye'de LGBTİ+
> aktivizmi üzerine.

(IMG) Bild: „Kalıcı olan makyaj mı, OHAL mi bunu sorguladık, sorgulattık.“

LGBTİ+'ları ilgilendiren konuları ele aldıkları ve mizahi üslupları ile
dikkat çeken bir YouTube kanalının yaratıcıları Gamze Hoca ve Madır Öktiş
ile cinsiyet sabotajı ve Türkiye'de LGBTİ+ aktivizmini konuştuk.

## taz.gazete: Madır Öktiş kimdir?

Madır Öktiş: 25 yaşında YouTuber ve LGBTİ+ aktivistiyim. 2011 senesinde
Almanya'nın Münih kentine okumaya gittim ama orada canım çok sıkıldı. Ne
yapacağımı düşünürken, o esnada LGBTİ+ hareketi parlamaya başladığı için,
Türkiye'ye dönmeye karar verdim ve Boğaziçi Üniversitesi'ne, Felsefe
Bölümü'ne girdim. Kısa bir süre sonra da Madır Öktiş adlı karakteri
yarattım. Adına „Küçük Öktişler“ dediğim bir boşluğa seslenmeye başladım. O
boşluk 4 yıl içinde yavaşça doldu.

## Hangi konuları ele alıyorsunuz?

Madır Öktiş: Sürekli olay çıkarıyorum, birilerine carlıyorum, birilerini
ezikliyorum. Sabotaj yapıyorum, cinsiyet sabotörlüğü. Ahlaki konularda,
beklentiler konusunda (gülüyor).

## Cinsiyet sabotörlüğü tam olarak nedir?

Madır Öktiş: Mesela zaman zaman bazı kimlikler üstlenip onları büküyorum:
Yeri geliyor kadın oluyorum, sakallı olmanın birisinin kadınlığından bir
şey eksiltmeyeceğinin kavgasını veriyorum. Kimsenin kimseden daha trans
olmadığını, kimsenin kimseden daha kadın olmadığını kabul ettirmeye
çalışıyorum. Tanışma uygulamalarına bomba gibi fotoğraflar koyup
içselleştirilen fobilerle yüzleştirmeye çalışıyorum.

## Gamze Hoca, kendinizi tanıtabilir misiniz?

Gamze Hoca: 23 yaşındayım, aslen Aydınlıyım. Boğaziçi Üniversitesi, İngiliz
Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü kazanıp İstanbul'a geldim. Geldiğimde idealist
bir bakış açım vardı.

## Nasıl yani?

Gamze Hoca: Planlarım vardı ve hepsinin kusursuz ilerleyeceğinden emindim.
Öyle bir şey olmadı tabii ki. Okulla uyum problemi yaşadım, hocaların
cinsiyetçi ve transtanımaz tavırları sorun oluşturdu. İstanbul çekilmez bir
yere dönüştü, isteklerimi sorgulamaya başladım.

## İstanbul'dan nasıl bir beklentiniz vardı?

Gamze Hoca: Yani Boğaziçi Üniversitesi prestijini o kadar iyi pazarlıyorlar
ki fobisiz dünya, bilinçli insan hayali kuruyorsun. Ta ki çok iyi denilen
bir hocadan Rönesans dersi alıp günümüz hayatında da kadın ve erkek vücudu
tanımlamalarını heteronormatif bir biçimde yapana kadar. Ama hiç sesimi
çıkarmadım, derslerine gitmeyi bıraktım.

## Peki konuşmak getiri sağlamaz mıydı?

Hamze Hoca: Hayır. Zaten tartışma ortamı yaratsan da „ben dersi böyle
anlatıyorum“ diyorlar, bunu yapmayan ve seni dinleyen iki üç hoca var.
Şimdi de herkesin idealize ettiği Boğaziçi'ni sevmediğim için
sorgulanıyorum. Akademi hakkında genel görüşüm de budur: bir hiyerarşi
inşası söz konusu olduğu sürece kendimi bir şeyin parçası saymayacağım.

## Video çekmeye nasıl karar verdiniz?

Madır Öktiş: 2013'te o zamanın trendleriyle minik denemeler yapmıştım.
Zaman zaman videolar yüklediğim bir kanalım vardı. Lady Gaga'nın ARTPOP
albümünü pazarlamak için yaptığı performansları yeniden yorumlayarak, biraz
kendi yerelliğimi de katarak yeniden çektim. O proje 1,5 sene kadar sürdü
ama düzensizdi.

## Kanal bugünkü haline nasıl evrildi?

Madır Öktiş: Sözünü ettiğim videoları Hormonlu Domates Homofobi ve
Transfobi Ödül Töreninde sahneye taşıdık, ilk canlı performansımı 2014'te
orada gerçekleştirdim. Sonrasında 2015 ve 2016'da yeni performanslarla
yeniden ödül töreninde sahneye çıktım. O esnada aklımın bir ucunda hep
kamera karşısına geçip bir şeyler anlatma planı da vardı ama hala aktivist
olarak pişmem gerektiğini düşündüğüm için erteledim. Açıkçası biraz da göz
önünde olma korkusu yaşıyordum.

## Ne zaman birlikte çalışmaya başladınız?

Madır Öktiş: OHAL ilk ilan edildiğinde Gamze Hocam kendi Snapchat
hesabından bir „OHAL Makyajı“ videosu paylaşmıştı.

Gamze Hoca: Delirmemek için, zaten 5 gündür evden çıkmamıştım. Kafası geldi
bir an, elime bir göz kalemi aldım, sadece bununla makyaj yapacağım. Çok
acemice olmuştu, sonra bunu toparlayalım dedik.

Madır Öktiş: OHAL uzatıldığında bunu son yıllarda yükselişte olan kalıcı
makyaj trendi ile birleştirerek bir „[1][Kalıcı OHAL Makyajı]“ videosu
yapmaya karar verdik. Kalıcı olan makyaj mı, OHAL mi bunu sorguladık,
sorgulattık. Bunun devamında güncel meselelere dair videolar çekmeye
başladık.

## Videolarınızın hedef kitlesi kim ve amacı nedir?

Madır Öktiş: Benim şahsen ulaşmayı istediğim kitle ailelerinin
ideolojilerine bulanmış gençler ve bu ideolojiler dışında bir fikir
söylediklerinde negatif geri dönüş almaktan çekinen, bir çıkış yolu arayan
gençler. Zaten izleyicilerime baktığımda da 15-18 ve 18-24 yaş arasının
çoğunluğu oluşturduğunu görüyorum. Hedefime ulaşıyorum denebilir.

## Videoları çekerken dikkat ettiğiniz hususlar neler?

Madır Öktiş: İnsanlar onları rahatlatacak bilgiye kolayca
ulaşamayabiliyorlar. Aktivistler olarak bizlerin çok büyük payı var bu
erişemezlikte. Çoğu bilgi akademik ya da anadillerimizde yazılmış değil.
Benim genç ve tecrübesiz arkadaşlara sunmak istediğim, akademiden beslenen
ama daha kolay yutulabilir sakinleştiriciler üretmek.

Gamze Hoca: Bir araya geldiğimizde yapılan şakalar mutlaka politik satire
kayıyordu. Mevcut ortamda gülmezsen çıldıracaksın çünkü, bu neden kamera
önünde olmasın? Konuşuyoruz, biraz rahatlıyoruz. Benzer eleştirileri
evlerinde getiren, azınlık olarak umutsuz olan kitleye ulaşmak heyecan
verici. Birlikteymişiz gibi. Ayrıca „farklısınız ve sizi anlamaya
çalışıyorum“ diyen insanlarla karşılaşıyoruz, bu çok güzel.

## Dışarıdan bakıldığında bir önceki kuşak LGBTİ+ aktivizminin yaklaşım ve
tavrı daha mücadeleci ve savaşçı olarak algılanıyor. Sizin videolarınızsa
politik altyapılı trollemelere bolca yer veriyor. Üsluplar arasındaki bu
farkın sebebi nedir?

Madır Öktiş: Ben kendimi en iyi böyle ifade edebiliyorum, daha ciddi ifade
yöntemlerini tercih edenlerin varlığı da içimi rahatlatıyor. Geçmişteki
ciddi aktivistlerin kazanımları üzerine bir şeyler inşa etmeye çalışıyoruz.
Ben de muhatabıma göre pozisyon alıyorum.

## Şu an LGBTİ+ hareketinin yaşadığı sıkıntılar nelerdir?

Madır Öktiş: Ben aktivizmimin ilk yıllarında kendimi natrans, eşcinsel bir
erkek olarak tanımlıyordum. Şimdi geriye dönüp baktığımda eşcinsel
arkadaşlarım tarafından iyi niyet veya cinsel özgürleşme kılıfıyla baskıya
uğramış olduğumu düşünüyorum. Nereye gitmem, ne yapmam, kaşımı, saçımı,
başımı nasıl şekillendirmem, kiminle beraber olmam, birlikteliklerimi nasıl
yaşamam gerektiği konularında stereotipik davranmaya itiliyordum. Bu
süreçte iyi niyetin ne kadar yanlış sonuçlar doğurabileceğini öğrendim.

## Bu sorunu ortadan kaldırmak adına attığınız adımlar var mı?

Madır Öktiş: Kendim deneyimlemediğim durumlarda söz üretmekten kaçınıyorum.
Üretilen sözleri aktarmak, platformumu ve sesimi başka sesleri yükseltmek
için kullanmak daha makul geliyor. Didaktik olmak istemiyorum, kendi
tecrübelerimi paylaşıp insanlara içgörü vermeye çalışıyorum.

## Devlet baskısının bu kadar yükseldiği bir dönemde hareket içi baskının
sebebi nerede yatıyor?

Gamze Hoca: Sürekli bir güçlü olma dayatması, güçlü olduğun sürece var
olabilirsin düşüncesi var. Bazen insanlar kendi ayrıcalıklarını başkaları
üzerinde kullanabileceklerini, kendilerini bu şekilde
gerçekleştirebileceklerini düşünüyorlar. LGBTİ+‘nın en ayrıcalıklısından
yeni tanınanına yine bir hiyerarşi oluşuyor.

Madır Öktiş: Bir yerden vurulan, diğer vurulanların halinden anladığı
ilüzyonunu yaşayabiliyor. Tüm tarafların mağdur olması, şaka yollu da olsa
birbirlerine her şeyi söyleme hakkı veriyormuş gibi. Yeni şeyler
kuramsallaştırdıkça ya da yeni teoriler okudukça bizim yeni mağduriyetler
yarattığımıza inanan eski bir tayfa da var.

## Nasıl yani?

Madır Öktiş: Heteroseksizm ile her şeyi anlatabileceklerine inanmışlar,
kendilerini buna inandırmışlar ve kendilerini de heteroseksizmin mağduru
olarak konumlandırmışlar. Yeni bir terim ile karşılaştıklarında ve
kimliklerinden ötürü bu sefer mağdur konumda değil de fail konumda
olduklarının farkına varmak onlarda bir eksilmeye yol açabiliyor ya da
konumlarını kaybettiklerini düşünebiliyorlar.

## Bu konu hareket içerisinde yeni mi?

Madır Öktiş: Bu, hareket için çok da yeni bir konu değil. Ben harekete
girdiğimde milliyet ve etnisite ayrıcalıkları tartışılan konulardı. Trans
sözcüğüne bakalım: Eskiden trans dediğimizde „cinsiyet geçişi“ yapmak
isteyen erkek ve kadınlardan bahsederken şimdilerde doğduğunda ona atanan
cinsiyet ile cinsiyet kimliği uyuşmayan kişiler olarak daha kapsayıcı,
ikili cinsiyeti de açıkça tehdit eden bir tanım kullanıyoruz. Kavramların
genişlemesi „biz olduk, biz biliyoruz“ diyenlere „durun daha yeni
başlıyoruz“ dediği için huzursuzluk yaratabiliyor. Cinsiyet sabotörlüğümüz
burada hareket içerisinde de güvenli suları dalgalandırıyor.

YouTube kanal bağlantıları: [2][Gamze Hoca] ve [3][Madır Öktiş]

8 Sep 2017

## LINKS

(DIR) [1] https://www.youtube.com/watch?v=VRnR882Nj4Q
(DIR) [2] https://www.youtube.com/channel/UCPR3coXyUisEbXqjkPhBFPg
(DIR) [3] https://www.youtube.com/channel/UCtSADS82wmThCaH4zMbUxpw

## AUTOREN

(DIR) Sibel Schick

## TAGS

(DIR) taz.gazete
(DIR) Kültür
(DIR) Toplum
(DIR) taz.gazete

## ARTIKEL ZUM THEMA